“Müəllimlərə qarşı yüksək gözləntilər olmasına baxmayaraq, onların əmək şəraiti və maaşlarının aşağı olması bu peşənin nüfuzunu azaldır”.
Bu sözləri AzEdu.az-a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov söyləyib.
Ekspert bildirib ki, Azərbaycanda müəllim hazırlığı sistemində uzun müddətdir ki, müxtəlif boşluqlar mövcuddur:
“Müəllimlərin sosial şəbəkələrdə, gündəlik yazışmalarda və ictimai müzakirələrdə qrammatik səhvlərə yol verməsi geniş müzakirələrə səbəb olur. Bu, yalnız müəllimlərin fərdi nüfuzuna deyil, həm də ümumilikdə təhsil sisteminin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Yazı qabiliyyətindəki problemlər, onların yaranma səbəbləri və həll yollarını təhlil etmək, bu sahədəki boşluqları aradan qaldırmaq üçün vacibdir.
Müəllimlərin yazı qabiliyyətindəki çatışmazlıqların əsas səbəblərindən biri onların öz təhsillərində yaranmış problemlərlə bağlıdır. Azərbaycanda müəllim hazırlığı sistemində uzun müddətdir ki, müxtəlif boşluqlar mövcuddur. Xüsusilə, keçmiş onilliklərdə iqtisadi və sosial qeyri-sabitlik nəticəsində müəllimlərin akademik hazırlıq səviyyəsi arzuolunan səviyyədə olmamışdır. Bunun nəticəsində bəzi müəllimlər yazı bacarıqlarını lazımi səviyyədə inkişaf etdirə bilməmişlər”.
Təhsil Nazirliyinin 2023-cü il məlumatlarına əsasən, müəllimlərin yalnız 58%-i yazı və dil qaydalarına tam hakimdir. Bu isə o deməkdir ki, hər üç müəllimdən biri yazılı ünsiyyətdə ciddi səhvlər edə bilər:
“Digər tərəfdən, texnologiyanın geniş yayılması və sosial şəbəkələrdə qeyri-rəsmi ünsiyyət yazı mədəniyyətinə mənfi təsir göstərir. Müəllimlər arasında sosial şəbəkələrdəki sürətli və qeyri-rəsmi yazışmalar qrammatik qaydalara diqqətsiz yanaşmaya səbəb olur. Bu cür yazışmaların davamlılığı müəllimlərin ümumi yazı qabiliyyətini zəiflədir və onların şagirdlərə düzgün yazılı ünsiyyət öyrətmək bacarığını azaldır”.
Ekspertin sözlərinə görə yazı mədəniyyətinə diqqətsizlik isə cəmiyyətin müəllimlərə olan inamını zədələyə bilər.
“Müəllimlərin yazılı ünsiyyətdə etdiyi səhvlər həm də onlara olan motivasiyanın azalması ilə əlaqədardır. Müəllimlərə qarşı yüksək gözləntilər olmasına baxmayaraq, onların əmək şəraiti və maaşlarının aşağı olması bu peşənin nüfuzunu azaldır. Bu isə öz növbəsində müəllimlərin özlərini inkişaf etdirmək üçün az maraqlı olmasına səbəb olur.
Azərbaycanda müəllimlərin yazı qabiliyyətini artırmaq üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirilə bilər. İlk növbədə, müəllimlər üçün yazı mədəniyyəti üzrə xüsusi təlimlər təşkil olunmalıdır. Bu təlimlər qrammatika, üslub və düzgün ifadə qabiliyyəti sahəsində bilikləri artırmağa yönəlməlidir”.
K.Əsədov qeyd edib ki, Müəllimlər arasında müsabiqələr təşkil edilməli, yazı qabiliyyətində fərqlənənlər mükafatlandırılmalıdır. Bu, yazı mədəniyyətinə diqqəti artıracaq və müəllimlər arasında sağlam rəqabət mühiti yaradacaq.
“Nəticədə, müəllimlərin yazı qabiliyyətindəki problemlər yalnız fərdi məsələ deyil, bütövlükdə təhsil sisteminə təsir edən ciddi bir problemdir. Müəllimlərin yazı qabiliyyəti onların şagirdlərə ötürdükləri biliklərin keyfiyyətini müəyyənləşdirir. Yazı mədəniyyətinin inkişaf etdirilməsi isə yalnız müəllimlərin peşəkarlığını artırmaqla kifayətlənmir, həm də şagirdlərin düzgün ünsiyyət bacarıqlarını formalaşdırır. Bu sahədə müasir yanaşmaların tətbiqi təhsilin ümumi keyfiyyətinin yüksəlməsinə və cəmiyyətin mədəni səviyyəsinin artmasına səbəb olacaq”.
