Dünyanın və eləcə də Azərbaycanın ən məşhur içkilərindən olan çayın sağlamlığa bir çox faydası var. 2022-ci ildə aparılan bir araşdırma, gündə iki və ya daha çox stəkan çay içməyin hər hansı səbəbdən ölmə riskini 9-13 faiz azalda biləcəyini göstərdi.
Hafta.az-ın “National Geographic”ə istinadən yazdığına görə, Britaniya Ürək Fondu bu araşdırmanın çay içmək və uzunömürlülük arasında səbəb-nəticə əlaqəsi qurmadığını bildirsə də, mütəxəssislər çayın müxtəlif faydalarının olduğunu qeyd edirlər.
Alimlər qara çayın tərkibindəki antioksidant maddələr sayəsində müxtəlif xəstəliklərin qarşısını ala biləcəyini bildirirlər. Xüsusilə flavonoid qrupunda olan antioksidanlar ürək xəstəlikləri, xərçəng və 2-ci tip diabet riskini azalda bilər.
Alimlər qara çayın xolesterin və təzyiqə müalicəvi effekti və ürək sağlamlığına faydalı olduğunu deyirlər.
2017-ci ildə aparılan bir araşdırma, hər gün çay içən insanların son 12 ayda çay içməyənlərlə müqayisədə ürək xəstəliyi riskinin 8 faiz, infarkt kimi problemlərlə qarşılaşma riskinin isə 10 faiz daha az olduğunu müəyyən edib.
Mütəxəssislər həmçinin qeyd edirlər ki, yaşıl çayın tərkibində iltihab və xərçəng riskini azalda bilən antioksidanlar var.
Avstraliyanın Nyukasl Universitetindən qidalanma mütəxəssisi Quan Vuong deyir ki, katexin adlı antioksidan daha çox yaşıl çayda olur, lakin qara çay katexin səviyyəsini aşağı salan proseslərdən keçsə də, antioksidan xüsusiyyətlərini qoruyur.
Qara çayın tərkibindəki polifenol adlanan birləşmələrin faydalı bakteriyaların çoxalmasını və zərərlilərin azalmasını təmin edərək bağırsaqların sağlamlığına töhfə verdiyi təxmin edilir. Bundan əlavə, bir çox tədqiqat yaşıl çayın arıqlamağa kömək etdiyini göstərir.
Lakin 2017-ci ildə məlum olub ki, qara çay bağırsaqlar üçün də faydalıdır və arıqlamağa kömək edir.
Bədəndə kifayət qədər suyun olmasına işarə edən nəmləndirmə ürəyin düzgün işləməsindən həzmə qədər bir çox prosesin işləməsində kritik əhəmiyyətə malikdir. Mütəxəssislər bunun üçün ümumiyyətlə su içməyi tövsiyə edir, eyni zamanda çay kimi içkilərin də kömək edəcəyini bildirirlər.
"Çaydakı kofein və digər birləşmələr sidikqovucu kimi fəaliyyət göstərə bilər, yəni sidiyə getməyə səbəb ola bilər" deyə dietoloq Karolin Tomason əlavə edir. “Ancaq unutmayın ki, bunlar susuzluğa səbəb olan içkilər deyil”.
Nyukasl Universitetindən Emma Bekkett izah edir: “Nəmlənmə təkcə bədəninizdə qalan şeylərlə bağlı deyil, orqanizmdə hərəkət edən suyun bədəninizdən keçərkən detoksifikasiya və duzları balanslaşdırmaq imkanı verir”.
Bu səbəbdən mütəxəssislər gündəlik su ehtiyacının tamamilə içməli su ilə ödənilməli olmadığını bildirirlər. Çaydan əlavə, tərəvəz və meyvələrdən alınan su da nəmləndirməyə faydalıdır.
Dietoloq Cenni Norton deyir ki, qara və yaşıl çayın tərkibindəki L-theanine amin turşusu və kofein diqqəti cəmləşdirməyə kömək edir.
Kofedən fərqli olaraq çayın tərkibindəki kofein daha yavaş udulduğu üçün daha uzun müddət enerji verir.
Alimlər həmçinin bildirirlər ki, L-theanine diqqəti artırır, istirahət verir, yaddaşı yaxşılaşdırır və stressi azaldır.
Araşdırmalar həmçinin göstərir ki, müxtəlif çaylar təkcə kimyəvi komponentləri ilə deyil, həm də aroması ilə insanları rahatlaşdırır. Çay içərkən yaşanan duyğu təcrübələrinin stress hormonu kortizol səviyyəsini azaltmaq və narahatlığı azaltmaq kimi təsirlərə malik olduğu təklif edilir.
2018-ci ildə aparılan bir araşdırma, qara çayın ətirini nəfəs almağın idrak tapşırıqları zamanı stressi azalddığını göstərdi.
Çobanyastığı çayı xüsusilə istirahət üçün təsirli olsa da, nanə çayının təravətləndirici qoxusu diqqəti artıra bilər.
Ürəkdən bağırsağa qədər bir çox orqan üçün faydalı olan çayın məhz bu səbəblərdən uzunömürlülüklə əlaqəli olduğu təxmin edilir. Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, burada səbəb-nəticə əlaqəsi yoxdur və sağlam qidalanma, nizamlı idman və kifayət qədər gecə yuxusu kimi amillər uzun ömür üçün kritik rol oynayır.
