Xəstəliyin yaranmasına genetik faktorlar, qeyri-sağlam qidalanma (lifdən az, yağlı və işlənmiş qidalardan zəngin qidalanma), siqaret çəkmək, alkoqollu içkilərdən həddindən artıq istifadə, oturaq həyat tərzi, artıq çəki və ailədə xərçəng xəstəliyi keçmişinin olması təsir göstərə bilər. Uzun müddət davam edən iltihabi bağırsaq xəstəlikləri, məsələn, ülserativ kolit və ya Kron xəstəliyi də risk faktorları sırasındadır.
Bağırsaq xərçənginin qarşısını almaq üçün sağlam qidalanmaq, aktiv həyat tərzi keçirmək, zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq və mütəmadi tibbi müayinələrdən keçmək tövsiyə olunur. Erkən mərhələdə aşkar edilərsə, müalicə şansı yüksək olur.
Əlamətləri nələrdir?
Bağırsaq xərçənginin əlamətləri xəstəliyin mərhələsinə və xərçəngin yerləşdiyi nahiyəyə görə dəyişə bilər. Əksər hallarda əlamətlər erkən mərhələlərdə zəif ola bilər və zamanla daha aydın görünər. Ən çox rast gəlinən əlamətlər bunlardır:
Nəcisdə qan: Parlaq qırmızı və ya tünd rəngli qan nəcisdə görünə bilər.
Bağırsaq vərdişlərində dəyişikliklər: Qəbizlik, ishal və ya bağırsaq hərəkətlərinin tezliyində dəyişikliklər uzun müddət davam edə bilər.
Tam boşalmama hissi: Bağırsaq hərəkətindən sonra belə bağırsaqların tam boşalmadığı hissi ola bilər.
Ağrı və narahatlıq: Qarın bölgəsində ağrı, sancı və ya şişlik hiss edilə bilər.
Arıqlama: Səbəbsiz çəki itirilməsi baş verə bilər.
Zəiflik və yorğunluq: Xüsusilə qan itkisi nəticəsində anemiya yaranarsa, enerji azalması müşahidə oluna bilər.
Nəcisin formasında dəyişikliklər: Uzun müddət nazik və ya fərqli formalı nəcisin müşahidə olunması bağırsaq keçiriciliyində problemə işarə edə bilər.
Bu əlamətlər başqa xəstəliklərin də göstəricisi ola bilər, lakin uzun müddət davam edərsə, mütləq həkimə müraciət edilməlidir. Erkən diaqnoz üçün kolonoskopiya kimi müayinələr vacibdir.
Qarşısını necə almaq olar?
Bağırsaq xərçənginin qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi və mütəmadi tibbi nəzarət mühüm rol oynayır. Xəstəlik riskini azaltmaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:
Sağlam qidalanma: Liflə zəngin meyvə, tərəvəz, tam taxıl məhsulları ilə qidalanmaq və işlənmiş, yağlı qidalardan, həmçinin qırmızı ətin həddindən artıq istifadəsindən çəkinmək tövsiyə olunur.
Fiziki aktivlik: Daimi fiziki hərəkətlər bağırsaqların normal fəaliyyətini dəstəkləyir və risk faktorlarını azaldır.
Sağlam çəki: Artıq çəki bağırsaq xərçəngi riskini artırdığı üçün çəkinin nəzarətdə saxlanması vacibdir.
Zərərli vərdişlərdən uzaq olmaq: Siqaret çəkməmək və alkoqollu içkilərdən məhdud miqdarda istifadə bağırsaq sağlamlığını qorumağa kömək edir.
Müntəzəm müayinələr: Xüsusilə 50 yaşdan yuxarı insanlar üçün kolonoskopiya kimi müayinələrdən keçmək vacibdir. Ailədə xərçəng keçmişi varsa, bu müayinələr daha erkən başlana bilər.
Qidalanmada probiotiklərdən istifadə: Yoğurt, kefir kimi probiotiklərlə zəngin qidalar bağırsaq mikroflorasını dəstəkləyərək sağlamlığa fayda verir.
Bununla yanaşı, uzun müddət davam edən bağırsaq narahatlıqları və ya risk faktorları olan insanlar vaxtında mütəxəssisə müraciət edərək profilaktik tədbirlər görə bilərlər. Erkən diaqnoz və sağlam həyat tərzi xəstəlikdən qorunmaqda ən təsirli vasitələrdir. (Milli.az)
