Azərbaycanda müxtəlif peşə sahələrinə və dövlət qurumlarına daxil olmaq üçün müəyyən imtahanlardan keçmək tələb olunur. Bu imtahanlar dövlət xidmətində çalışmaq istəyənlər, müəllimlər, hüquqşünaslar, həkimlər və digər peşə sahibləri üçün fərqlənir.
Sfera.az ölkəmizdə bu məqsədlə tətbiq olunan əsas imtahanlar və onlara ehtiyac olan qurumlar haqqında geniş məlumat toplayıb.
İlk növbədə, dövlət orqanlarında işləmək istəyən şəxslər Dövlət İmtahan Mərkəzi (DİM) tərəfindən tərtib olunan Dövlət Qulluğuna Qəbul İmtahanında iştirak etməlidirlər. İmtahanın məzmunu qanunvericilik bilikləri, məntiqi təfəkkür və analitik qabiliyyət, ümumi dünya görüşü və informasiya texnologiyaları üzrə bilikləri əhatə edir. İmtahanlar müxtəlif inzibati vəzifə qruplarına görə A və B kateqoriyaları üzrə keçirilir.
Əhatə etdiyi sahələr mərkəzi və yerli icra hakimiyyəti orqanları, nazirliklər, dövlət komitələri, agentliklərdir.
Müəllim olmaq istəyənlər də Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən təşkil edilən Müəllimlərin İşə Qəbulu (MİQ) imtahanından keçməlidirlər. İmtahanın məzmunu ixtisas üzrə biliklər, məntiq və pedaqogika üzrə suallar, tədris metodikası ilə bağlı testlərdən ibarətdir. İmtahanın nəticəsi məktəblərdə müəllim vəzifəsinə təyinat üçün əsas götürülür.
Vəkil olmaq üçün öncə Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasına üzv olmaq lazımdır. Vəkillik İmtahanı verilir. İmtahanın məzmunu hüquq nəzəriyyəsi, cinayət, mülki, inzibati hüquq və məhkəmə prosesi, beynəlxalq hüquq və insan hüquqlarını əhatə edir. Yazılı test imtahanını uğurla keçənlər şifahi müsahibəyə dəvət olunur.
Azərbaycanda tibb sahəsində fəaliyyət göstərmək üçün də sertifikasiya imtahanı tələb olunur. Həkimlərin Sertifikasiya İmtahanını İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi keçirir. İmtahanın məzmunu ixtisas üzrə biliklər, praktiki bacarıqların yoxlanmasını əhatə edir. Sertifikatı uğurla əldə edənlər dövlət və özəl tibb müəssisələrində işləyə bilərlər.
Hakim olmaq istəyən şəxslər üçün çoxmərhələli seçim prosesi həyata keçirilir. Hakimliyə Qəbul İmtahanını Məhkəmə-Hüquq Şurası keçirir. İmtahan hüquq bilikləri üzrə yazılı və praktik təcrübə və təlimlərdə iştirakı əhatə edən mərhələlərdən ibarətdir. Seçimdən keçənlər məhkəmələrdə hakim kimi fəaliyyət göstərirlər.
Gömrük xidmətində işləmək üçün Dövlət Gömrük Komitəsi tərəfindən təşkil edilən Gömrük Orqanlarına İşə Qəbul İmtahanından keçmək tələb olunur. İmtahanın məzmunu gömrük qanunvericiliyi, inzibati hüquq və beynəlxalq ticarət, xarici dil bilikləri və məntiqi təfəkkürü əhatə edir.
Polis orqanlarına Daxili İşlər Nazirliyi və hərbi xidmətə qəbul üçün və Müdafiə Nazirliyi tərəfindən Polis Akademiyasına və ya hərbi məktəblərə qəbul imtahanları tətbiq edilir. İmtahanın məzmunu fiziki hazırlıq normativləri, hüquq və ümumi biliklər və psixoloji testlərdən ibarətdir.
Bəzi sahələrdə xüsusi imtahan tələb olunmur. Bu, adətən aşağı ixtisaslı işlərə və özəl sektorda işləmək istəyənlərə aiddir.
Azərbaycanda işə qəbul prosesində tələb olunan imtahanlar hər sahəyə uyğun olaraq spesifik bilik və bacarıqları yoxlamağa yönəlib. Bu imtahanlar həm dövlət, həm də özəl sektorda şəffaflıq və peşəkarlığın təmin edilməsinə kömək edir.
Firuzə Əliyeva
