BMT-nin Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) yeni hesabatında əmək bazarı, qlobal məşğulluq və dünyada baş verən proseslərin bəşəriyyətin rifahına təsiri kimi aktual məsələlər yer alıb.
AZƏRTAC BMT-nin saytına istinadla xəbər verir ki, hesabatda əmək bazarlarını təzyiq altında qoyan geosiyasi gərginliklər, iqlim dəyişikliyinin artan xərcləri və həll olunmamış borc problemləri kimi problemlərə işarə edilir. Qeyd olunur ki, 2023 və 2022-ci illərdə iqtisadi artım müvafiq olaraq 3,3 və 3,6 faizdən 2024-cü ildə 3,2 faizə düşüb. 2025-ci ildə bənzər artım səviyyəsi gözlənilir, baxmayaraq ki, orta müddət ərzində tədricən yavaşlamanın olacağı da labüddür.
Hesabatda bildirilir ki, ötən il inflyasiya azalsa da, qiymətlər hələ də yüksək olaraq qalır və əməkhaqqının dəyərini aşağı salır. Real əməkhaqqı yalnız bəzi inkişaf etmiş iqtisadiyyatlarda artıb, əksər ölkələr isə hələ də pandemiya və inflyasiyanın təsirlərinə məruz qalır.
İşçi qüvvəsində iştirak xüsusilə gənclər arasında azalır. Hesabatda bildirilir ki, işçi qüvvəsində iştirak nisbətləri aşağı gəlirli ölkələrdə azalıb, yüksək gəlirli ölkələrdə isə yaşlı işçilər və qadınlar arasında artıb. Bununla belə, gender fərqləri geniş olaraq qalır, işçi qüvvəsində daha az qadın var və bu, həyat standartlarında irəliləyişi məhdudlaşdırır. Gənc kişilər arasında iştirak kəskin şəkildə azalıb, onların bir çoxu təhsildə, məşğulluqda və ya təlimdə (NEET) iştirak etmir. Bu tendensiya xüsusilə gənc kişilər üçün NEET dərəcələrinin pandemiyadan əvvəlki tarixi orta göstəricidən təxminən 4 faiz bəndi yuxarı qalxıb və iqtisadi çətinliklərə qarşı həssas olan yoxsul ölkələrə xasdır.
BƏT məşğulluqla bağlı qeyd edir ki, qlobal iş yerləri açığı - işləmək istəyən, lakin işi olmayan insanların təxmini sayı - 2024-cü ildə 402 milyona çatıb. Buraya 186 milyon işsiz, 137 milyon müvəqqəti işləmək imkanı olmayan və 79 milyon həvəssiz işçi daxildir. Pandemiyadan sonra fərqin tədricən daralmasına baxmayaraq, növbəti iki il ərzində sabitləşəcəyi gözlənilir.
Hesabatda qeyd olunur ki, tədqiqat yaşıl enerji və rəqəmsal texnologiyalarda iş yerlərinin artması potensialını müəyyən edir. Günəş və hidrogen enerjisinə sərmayə hesabına bərpaolunan enerji iş yerləri dünya üzrə 16,2 milyona çatıb. Bununla belə, bu iş yerləri nadir hallarda bölüşdürülür, onların təxminən yarısı Şərqi Asiyada yerləşir. Eyni zamanda, rəqəmsal texnologiyalar da imkanlar təqdim edir, lakin bir çox ölkələrdə bu nailiyyətlərdən tam yararlanmaq üçün infrastruktur və bacarıqlar yoxdur.
BƏT-in Baş direktoru Gilbert F. Houngbo təcili tədbirlərin görülməsinə ehtiyac olduğunu vurğulayır: “Layiqli iş və məhsuldar məşğulluq sosial ədalətə və Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün vacibdir. Onsuz da gərginləşmiş sosial vəziyyəti yüngülləşdirmək, iqlimin təsirlərini azaltmaq və borcların artmasının qarşısını almaq üçün biz əmək bazarı çağırışlarının öhdəsindən gəlmək və daha ədalətli, daha davamlı gələcək yaratmaq üçün indi hərəkətə keçməliyik”.
