Rusiyanın hərbi kəşfiyyat idarəsi tez-tez törətdiyi təxribat və sui-qəsd hücumları və dünyanın ən aqressiv kibermüharibələri ilə şöhrət qazansa da, agentliyin tərkibindəki yeni bir bölmə ötən ilin son aylarında daha da məşhurlaşdı. Bu bölmə adı Qərb ölkələrində zəhərlənmələr, çevriliş cəhdləri və partlayışlarla o qədər sıx hallandı ki, bəziləri bunu Qərb üçün ən böyük təhlükələrdən biri kimi dəyərləndirdi.
ABŞ, Böyük Britaniya, Ukrayna, Avstraliya, Kanada və beş Avropa ölkəsi də daxil olmaqla bir sıra Qərb ölkələri “29155” kimi tanınan bölməni Ukrayna, ABŞ və Avropa, Asiya və Latın Amerikasının digər ölkələrini hədəf alan bir sıra kiberhücumlar törətməkdə ittiham edib. Bunun arxasında fiziki təxribat və siyasi motivli sui-qəsdlərlə tanınan hərbi kəşfiyyat orqanının bir bölməsi olduğunu açıqlanıb.
Bölmə həmçinin 2018-ci ildə Britaniyada rusiyalı ikili agent Sergey Skripalın “Noviçok”la zəhərlənməsi cəhdi, həmçinin Bolqarıstanda növbəti sui-qəsd planı, Çexiyada silah anbarının partladılması və Monteneqroda uğursuz dövlət çevrilişi cəhdi ilə əlaqəli idi.
Ən dəhşətli fəaliyyətlər
2022-ci ildən bəri hakerlər, o cümlədən “Unit 29155”, Rusiyanın 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya hücumu ərəfəsində “WhisperGate” adlı virus-proqramla ən azı 20 Ukrayna rəsmi qurumuna kiberhücumlar həyata keçirib. Bölmə Ukrayna hökuməti məlumatların oğurlanması və sızması, habelə rəsmi internet saytlarının təxribatı kimi kiber fəaliyyətlərə rəhbərlik edib.
Qərb rəsmilərinin fikrincə, Kremlin ona tapşırdığı ən iyrənc işi yerinə yetirən 29155-ci bölmə, Rusiya hərbi kəşfiyyatının hibrid müharibəyə yanaşmasında fiziki və kiber taktika arasındakı sərhədi necə pozduğunu göstərir.
ABŞ ittihamları
ABŞ-ın Kibertəhlükəsizlik və İnfrastruktur Təhlükəsizliyi Agentliyi (CISA) keçən il bölmənin “sındırma” üsullarını aşkar edib və bu cinayətin təfərrüatlandıran bir tanıtım yayımladı. Bu yayın əvvəlində ABŞ Ədliyyə Departamenti qrupun beş üzvünün adını açıqladı və onlara qiyabi ittiham irəli sürdü. 29155-ci bölmə haqqında heç bir açıqlama verilmədən altıncı şəxs də ittiham olundu.
“Rusiya hərbi kəşfiyyatının Ukraynanın kritik infrastrukturunu və qeyri-hərbi hökumət sistemlərini hədəf alan “WhisperGate” hücumu, Rusiyanın ədalətsiz işğalını davam etdirdiyi bir vaxtda günahsız mülki şəxslərə etinasızlıq göstərən “iyrənc” bir hərəkətdir”, – Ədliyyə Departamentinin Milli Təhlükəsizlik Şöbəsindən Baş prokurorun köməkçisi Metyu Olsen deyib.
“İttiham aktında vurğulanır ki, Ədliyyə Departamenti bu cür zərərli kiberhücumları dayandırmaq və ABŞ və onun müttəfiqlərini ayrı-seçkilik etmədən və dağıdıcı şəkildə hədəfə alan cinayətkarları məsuliyyətə cəlb etmək üçün mövcud olan bütün vasitələrdən istifadə edəcək”.
ABŞ Dövlət Departamenti 29155-ci Bölmə üzvlərinin fotoşəkilləri də daxil olmaqla, onların şəxsiyyətini və ya yerini müəyyənləşdirən məlumat üçün 10 milyon dollar mükafat müəyyən edib.
Geniş miqyaslı hücumlar
Qərbdən gələn xəbərlərə görə, Ukraynaya əvvəlki məlum hücumlarına əlavə olaraq, 29155 bölmə Şimali Amerika, Şərqi və Mərkəzi Avropa, Mərkəzi Asiya və Latın Amerikasındakı kritik infrastrukturu, o cümlədən nəqliyyat və səhiyyə sektorlarını, dövlət qurumlarını və enerji sahələri kimi bir sıra geniş təşkilatları hədəf alıb.
ABŞ Dövlət Departamenti keçən ilin iyun ayında elan etdi ki, 29155-ci bölmədə işləyən hakerlər ABŞ-ın kritik infrastrukturuna, xüsusən də hökumət qurumlarına, enerji və aviasiya sektorlarına hücum oluna biləcək təhlükəsizlik zəifliklərini tapmağa çalışırlar. Ədliyyə Departamentinin 29155 saylı bölməsindən olan hakerlərə qarşı son ittiham aktında deyilir ki, onlar Merilend ştatının dövlət agentliyinin şəbəkəsini 63 dəfə skan edərək, ən azı 26 NATO üzvü ölkəsində boşluqlar axtarıblar.
Bir çox hallarda 29155-ci bölmənin hakerlərinin məqsədi hərbi casusluq kimi görünürdü. Qərb kəşfiyyat agentliklərinin məlumatına görə, bölmə Ukraynaya yük daşıyan qatar nəqliyyatlarına nəzarət etmək üçün Mərkəzi Avropa dəmir yolu şirkətinin saytını sındırıb. Ukraynada hakerlərin, ehtimal ki, Ukrayna qoşunları və ya silah hərəkətləri haqqında məlumat əldə etmək üçün istehlakçıların təhlükəsizlik kameralarını da çıxış əldə etdikləri bildirilir. Ukrayna rəsmiləri daha əvvəl xəbərdarlıq etmişdilər ki, Rusiya raket hücumlarını istiqamətləndirmək üçün bu taktikadan istifadə edir.
Almaniyanın Federal Kəşfiyyat Xidməti (BND) keçən il 29155-ci bölməni ən azı 2020-ci ildən bəri casusluq, təxribat və nüfuza ziyan vurmaq məqsədilə dünya üzrə hədəflərə edilən kiberhücumlara görə məsuliyyət daşımaqda ittiham edib.
Ukrayna hakimiyyətinin xəbərdarlığından bir qədər əvvəl Berlin Moskvanı hakim Sosial Demokrat Partiyasına (SPD) və informasiya texnologiyaları, logistika və aviasiya sektorlarında fəaliyyət göstərən bir neçə alman şirkətlərinə qarşı kiberhücumlar, o cümlədən həssas məlumatların oğurlanması və dərc edilməsində ittiham edib.
29155 bölməsinin formalaşması
Qərb kəşfiyyat agentliklərindən olan mənbələr bildiriblər ki, 29155-ci bölmənin hakerləri 2020-ci ildə yaradılıb və ilkin olaraq kiberhücumlardan daha çox casusluq missiyaları həyata keçiriblər. Mənbələrə görə, bölmə Rusiyanın hərbi kəşfiyyat idarəsi daxilində daxili rəqabət, eləcə də ikili agent Skripala qarşı uğursuz sui-qəsd cəhdinə aparan uğurlu fəaliyyətindən sonra qrupun artan nüfuzu səbəbindən öz mütəxəssis hakerlər komandası yaratmağa sövq edilib.
29155 bölməsi 10-a yaxın üzvdən ibarətdir, hamısı nisbətən gənc kəşfiyyatçılardır və onların bir çoxu Rusiya kəşfiyyatına qoşulmazdan əvvəl “Capture The Flag” (CTF) hakerlik yarışlarında iştirak ediblər. Bildirilir ki, bu kiçik komanda bəzi hallarda rus hakerləri ilə əməkdaşlıq edib və resurslarını kommersiya kiber zərərli proqramların istifadəsinə genişləndirib, bu da öz fəaliyyətini Rusiya dövlətinə aid etməyi çətinləşdirir. Keçən ilin iyununda “WhisperGate” zərərli proqramından istifadə edərək Ukrayna hökumətinə qarşı hücumların təşkilinə kömək etdiyi görə ABŞ tərəfindən qiyabi ittiham irəli sürülən rusiyalı haker Amin Timoviç Stiqal belə tərəfdaşlıqlara misaldır.
“Havana sindromu”
Keçən il ABŞ televiziya kanalı CBS, Almaniyanın “Der Spiegel” jurnalı və müstəqil Rus qəzeti “The Insider” tərəfindən dərc edilən araşdırma, “Havana Sindromu” kimi tanınan sirli sağlamlıq vəziyyətini eyni 29155 bölməsinin üzvləri ilə əlaqələndirən dəlilləri üzə çıxarıb.
“Havana sindromu” ilk dəfə 2017-ci ildə Kubada məskunlaşan 20-dən çox ABŞ rəsmisinin paytaxt Havanada qəribə səhhət problemindən şikayət etdiyi zaman ortaya çıxıb. Çindən Vaşinqtona yayıldığı ehtimal edilən “Havana sindromu”na yoluxanların sayı 100-ü ötüb. Xəstəlikdən əziyyət çəkənlər arasında ABŞ diplomatları, casuslar, hərbi zabitlər və podratçılar var. Sovet İttifaqı dövründə hərbi kəşfiyyat proqramlaşdırmasına aid elmi tədqiqatlar nəticəsində yaradılmış, istiqamətləndirilmiş enerjili silahlarla hücumlar nəticəsində yaranan simptomlar xroniki baş ağrıları, başgicəllənmə, yuxusuzluq, ürəkbulanma, daimi psixofizioloji pozğunluqlar və hətta görmə və eşitmə itkisinə qədər dəyişir. Bir çox qurbanlara travmatik beyin xəsarətləri diaqnozu qoyulub, bu da sindrom qurbanlarını səhhətləri ilə əlaqədar təqaüdə çıxmağa məcbur edib.
Onun qurbanları arasında Gürcüstanda çalışan ABŞ səfirliyi əməkdaşının həyat yoldaşı olan və tibb bacısı işləyən qadın da var. Amerikalı qadın 2021-ci ildə evinin qarşısında 29155 bölməsi tərəfindən hücuma məruz qalıb. O vaxtdan bəri hər gün baş ağrılarından əziyyət çəkən qadın iki əməliyyat keçirib və hücumdan sonra başlayan araşdırmaya görə, temporal sümüyünün sürətlə xarab olmasını bərpa etmək üçün üçüncü əməliyyata ehtiyacı var.
29155-ci bölmənin yüksək rütbəli zabitlərinin Rusiya kəşfiyyatı və ordusu tərəfindən səs və radiotezliyə əsaslanan yönləndirilmiş enerji cihazları üçün istifadə edilən “öldürücü olmayan akustik silahlar”ın yaradılması işlərinə görə mükafatlar və vəzifələrdə yüksəlişlər aldığını göstərən başqa sübutlar da var.
