Keyfiyyət problemi, sui-istifadə halları
Nəzarət funksiyası necə olmalıdır?
Ölkəmizdə abituriyent hazırlığı ilə məşğul olan çoxsaylı təhsil şirkətləri və kurslar fəaliyyət göstərir. Həmin kurslar və ya təhsil qrupları abituriyentlərin bilik və bacarıqlarının yoxlanılması, onların qəbul imtahanlarına nə dərəcədə hazırlıqlı olması üçün müəyyən sınaq imtahanları da keçirir. Ancaq bu sahədə bəzi boşluqlar, çatışmazlıqlar, hətta narazılıqlar var.
Belə ki, valideynlərin əksəriyyəti abituriyent hazırlığı ilə məşğul olan kursların təşkil etdiyi sınaq imtahanlarının keyfiyyətindən o qədər də razı deyil. Bunun isə bir çox obyektiv səbəbləri var. Məsələn, sınaq imtahanlarında sualların yanlış tərtibatı, cavabların uyğunsuzluğu, rus və Azərbaycan bölməsində bəzi sualların səhv tərcüməsi və s. kimi hallar bu sahədəki “axsamaları” biruzə verir. Təbii olaraq bu kimi hallar həm şagirdlər, həm də valideynlər tərəfindən narazılıqla qarşılanır. Çünki bu kimi yanlışlıqlar şagirdlərin imtahan sınaq nəticəsinə mənfi təsir göstərir. Nəzərə alsaq ki, bu imtahanlar müəyyən maddi vəsait qarşılığında baş tutur, demək ki, ortadakı səhv qərarlar mənfi tendensiyalara yol aça bilər.
Sualların tərcüməsi ilə bağlı səhvlər çoxdur
Məsələ ilə sualımızı cavablandıran təhsil üzrə ekspert Elçin Əfəndi “Yeni Azərbaycan”a açıqlamasında qeyd edib ki, müəyyən hazırlıq kursları tərəfindən DİM-in təşkil etdiyi buraxılış və blok imtahanları formatına uyğun şəkildə sınaq imtahanları keçirilir. Lakin bəzi təhsil şirkətləri və kursları bu prosesdə müəyyən naşılıq və texniki xətalara yol verirlər: “Abituriyentlərin belə məqamlarda diqqətli olması vacibdir. Bu cür sınaq imtahanlarında əsasən xarici dillərdə olan sualların tərcüməsi ilə bağlı çatışmazlıqlar, səhvlər olur, yaxud da proqramdan çıxarılmış mövzular həm Azərbaycan, həm də rus bölməsinin abituriyetlərinə təqdim olunur. Ona görə də ən yaxşısı odur ki, bu sahədə uzun müddət fəaliyyət göstərən, etibarlı təhsil şirkətləri və kurslara müraciət edilsin”.
Ayrıca komissiya yaradılmalıdır...
Ekspertin sözlərinə görə, DİM həmin təhsil şirkətləri və hazırlıq kurslarının keçirdiyi sınaq imtahanlarında onlarla hər hansı bir əməkdaşlıq etmir: “Sadəcə olaraq DİM tərəfindən elan olunan buraxılış və blok formatında müvafiq model testlər var. Həmin kurslar da bu modeldə olan testlərdən istifadə edərək, müəyyən suallar tərtib edirlər. Ümumilikdə isə əlbəttə ki, öz işinə hörmətlə yanaşan hər hansı bir təşkilat və yaxud kurs konkret olaraq sınaq imtahanlarının keçirilməsi üçün ayrıca bir komissiya yaratmalıdır. Həmin komissiyada uzun illər pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olan şəxslər yer almalıdır. Onlar sualların hazırlanmasında birbaşa məsuliyyət daşıyırlar və həmin sualların hazırlanması zamanı da konkret olaraq Elm və Təhsil Nazirliyinin orta ümumtəhsil müəssisələrində istifadə etdiyi dərsliklərə, həmçinin DİM-in proqramlarına əsaslanan suallar tərtib edilməlidir”.
Maliyyə məqsədi güdən kurslardan uzaq durmaq lazımdır!
E.Əfəndinin sözlərinə görə, abituriyentlər çalışmalıdır ki, bu sahədə məsuliyyətli olan kursların sınaq imtahanlarında iştirak etsinlər: “Amma bəzi kursların keçirdiyi sınaq imtahanlarında suallar olduqca asan salınır ki, abituriyentlər yaxşı nəticə göstərsinlər. Çünki onlar həmin kurslarda hazırlıq keçirlər, nəticələr pis olarsa, şagirdlər həmin müəssisədən imtina edəcəklər, nəticədə isə bu, həmin təşkilatın ümumi maliyyəsinə təsir edir. Bu baxımdan şagirdlər maliyyə məqsədləri güdməyən hazırlıq kurslarına yox, onların inkişafını, bilik və bacarıqlarını obyektiv qiymətləndirməyə çalışan müəssisələrə üz tutmalıdırlar”.
Qiymətlər bahadır...
Ekspert kursların sınaq imtahanları ilə DİM tərəfindən təşkil edilən imtahanları müqayisə edərək qiymətlərin yüksək olduğuna diqqət çəkib: “Buna səbəb kimi isə kurslar DİM-in qiymətləri qaldırdığını, özlərinin də buna uyğun qiymət təyin etdiklərini bildirirlər. Nəzərə çatdırmaq lazımdır ki, DİM-in təşkil etdiyi imtahanlar bütün tədris proqramını, mövzuları əhatə edir. Hazırlıq kursları isə yalnız ay ərzində keçirilən mövzular üzrə imtahanlar təşkil edirlər, yəni tam hamısını əhatə etmir. Belə olan halda isə hazırlıq kursları hər ay biri blok, digəri buraxılış imtahanı olmaqla iki dəfə imtahan keçiriblər. Bir şagird bu imtahanların ikisində də iştirak etmək istəsə, hər ay minimum 20, maksimum 30 manat məbləğində ödəniş etməlidir. Bəzi kurslar bir imtahan qiymətini 8 manat təyin edir, ancaq bu qiymətin özü belə bahadır. Yaxşı olar ki, burada vətəndaşların vəziyyəti nəzərə alınsın, burada minimal məbləğ 5 manata endirilsin”.
Valideynlərin diqqətinə!
E.Əfəndi tədris mərkəzlərinin vergidən yayındıqlarını vurğulayaraq valideynləri diqqətli olmağa çağırıb: “Bu addımların atıldığı zaman onlar imtahanların keçirilməsi ilə bağlı hər hansı bir vergi də ödəmirlər. Yəni vergidən yayınma faktları bu sahədə həddindən artıq çoxdur. İmtahanlar təşkil olunur, ancaq buradan əldə olunan gəlir vergilərə ödənmir.
Valideynlər də mütləq belə vəziyyətlərdə diqqətli olmalıdırlar. Çünki imtahan üçün ödənişi valideyn edir, amma bununla bağlı ona hər hansı bir qəbz verilmir. Nəticə olaraq valideynlər bunu da nəzərə almalıdırlar, çünki bu sahədə dələduzluq baş alıb gedir”.
Yeganə BAYRAMOVA
