- Gecə Modu
- Ana səhifə
- İstifadəçilər
- Səhifələr
- Reytinq
- Hava
- Valyuta
İqtisadiyyat
36 piksel gücündə rentgen sensoru hazırlanıb
07:34 08.05.2024
- Smartbee
- Şikayət et
NASA ilə Yaponiya Aerokosmik Kəşfiyyat Agentliyinin (JAXA) əməkdaşlığı sayəsində bu yaxınlarda buraxılan XRISM peyki üçün "Resolve" adlı müasir rentgen sensoru hazırlanıb.
Reyting.az-ın məlumatına görə, mütəxəssislər bildiriblər ki, burada əsas kəmiyyət deyil, keyfiyyət önəmlidir. "Elə buna görə də 36 piksel gücünü cüzi qiymətləndirməyin", - sensor üzərində işləyənlər deyiblər.
Aşağı səviyyədə ayırdetmə qabiliyyətinə baxmayaraq, NASA-dan bildiriblər ki, yeni alət uzun məsafəli rentgen siqnallarının öyrənilməsində irəliləyişlər yarada bilər.
"Science.nasa.gov" saytı mütəxəssislərə istinadla yazır ki, NASA üçün növbəti uğurlu yenilik hesab edilən "Resolve" rentgen sensoru XRISM-nin peykinin göyərtəsində yerləşdiriləcək. Bu alər kosmosun rentgenoqrafiyasını, həmçinin spektroskopiya missiyasını həyata keçirə biləcək.
Qeyd olunur ki, yaponların peyki 2023-cü ilin sentyabrında kosmosa buraxılıb. O vaxtdan bəri NASA və JAXA missiyanın gedişi ilə bağlı yalnız bir neçə təfərrüatı açıqlayıb. Ancaq bu yaxınlarda NASA "Resolve"-nin dizaynı, həm də xüsusi imkanları barədə daha geniş məlumat yayıb. Bildirilir ki, rentgen sensorun fotosunun nümayişində göstərilən çip 6x6 piksel gücündə matrisə diqqət yönəlib. Çünki bu hissə o qədər böyükdür ki, hətta gözlə baxanda belə çox asanlıqla görünür. İşin üzərində çalışanlar təsdiq edirlər ki, burada ən vacib olanı kəmiyyətdən çox keyfiyyətdir, çünki bu piksellərin hər biri kainatdakı cisimlərin temperaturunu ölçməyə qadirdir.
"Resolve" sensoru NASA-nın ən böyük elmi ocaqlarından biri sayılan Qoddard Kosmik Uçuş Mərkəzində icad edilib və orada istehsala verilib. Bu rentgen sensoru XRISM bortunda olan iki alətdən biridir, digəri isə daha ənənəvi X-ray CCD kamerasıdır.
"Qətiyyət bu kameradan da daha çox əhəmiyyət kəsb edir",- söyləyən NASA-nın Qoddard mərkəzində XRISM layihəsi üzrə alimi Brian Uilliams belə bir uğurlu işə görə sevindiyini deyib. Alim yeni alətin sensorunu və ona dəyən rentgen şüasının temperaturunu ölçərək müşahidələrinə davam etdiyini bildirib.
Nəşr xüsusi olaraq qeyd edir ki, aparatın daha bir özəlliyi də var. "Resolve" adlanan bu rentgen sensor aparatı 36 piksellik gücü ilə temperaturun dəqiqəlik dəyişiklərini ölçməyə qadir cihazla "mikrokalorimetrik spektrometr" ilə təmin olub. Bu cihazlar o qədər dəqiqdirlər ki, alimlər ondan hər vaxt, həmçinin maneəsiz olaraq rentgen spektrindən enerji yayan obyektin əsas tərkibini və onun kosmosdakı hərəkətini müəyyən etməkdən ötrü sərbəst istifadə edə bilərlər.
NASA-nın məlumatında qeyd olunur ki, bu funksiyaya malik belə bir piksel istifadəsiçox faydalı olacaq, çünki "Resolve" bütün bunlardan 36-ya malikdir. Sözügedən bu kosmik teleskop qalaktika qruplarındakı superkütləvi qara dəlikləri və fövqəlnova qalıqları, eləcə də qızdırılan qaz buludları kimi obyektləri öyrənmək üçün "Resolve" aparatından istifadə edəcək.
Mütəxəssislərin sözlərinə görə, X-ray temperaturundakı kiçik dəyişiklikləri tam tutmaq üçün "Resolve" bütün digər istilik mənbələrinin təsirini məhdudlaşdırmaq məqsədi ilə NASA-nın mühəndisləri çipin temperaturunu 50 mikrokelvinə endirən altı mərhələli yeni bir soyutma sistemi də hazırlayıblar ki, bu mütləq sıfırdan yuxarı dərəcənin yalnız kiçik bir hissəsi sayılır.
XRISM teleskopunun əldə etdiyi bir çox məlumatların bəziləri dərc edilib, lakin daha çox yeniliklər gözlənilir, çünki missiya daha iki il yarımlıq fəaliyyət üçün nəzərdə tutulub.
NASA ekspertlərin fikrincə, XRISM-nin görəcəyi işlərin nəticəsində yaxın zamanlarda sayı yüzlərlə, bəlkə də minlərlə ola biləcək və daha da böyük mikrokalorimetrik piksel massivlərini yaratmaq mümkün olacaq.
Nəşr yazır: "Mühəndislər yəqin ki, fəallıq göstərir, bu istiqamətdə daha irəliləməyə can atırlar, lakin yekun nəticələri tezliklə gözləmək mümkün deyil. NASA, eləcə də mühəndislər öz həmkarları ilə bərabər bu işi gördülər və nəticədə də 300 elektron volt kimi aşağı enerjili rentgen şüalarını müşahidə etmək üçün "Resolve" inkişaf etdirildi. Bununla belə, XRISM bortunda olan qoruyucu qapaq geri çəkilmədiyinə görə cihazın imkanları 1800 eV və daha yüksək enerjilərlə məhdudlaşdırıldı. Buna geriləmək demək olmaz, əksinə, əvvəlkicəhdlə müqayisədə bir irəliləyişdir, çünki buna bənzər bir aparat məhkum olunmuş halda gəmiyə pərçim edilmişdi. Məhz elə buna görə "Hitomi" kosmik gəmisindəki rentgen sensoru öz işini sürətli dəqiqliklə gördü və belə çətin missiyanı vaxtından əvvəl bitirə bildi".
NASA əməkdaşları, xüsusilə çox yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirən mühəndislər bu sahədə görülən işlərin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini, həmçinin cəmi 36 piksel gücündə olan rentgen sensoru ilə kifayətlənməyib daha müasir cihazların, eləcə də super teleskoplar üzərində iş aparacaqlarını bildiriblər.
Oqtay QORÇU
Bütün xəbərləri reklamsız oxumaq üçün qeydiyyatdan keç və ya login ol. Günlük ölkədə baş verən xəbərləri bizdən izlə.
Şərh ()
