Rəsmi prosedurlar üçün tələb olunan sağlamlıq arayışlarının bu cür qeyri-qanuni yollarla əldə edilməsi həm vətəndaşların hüquqlarını, həm də cəmiyyətin sağlamlığını təhlükə altına qoyur. İşə qəbul olanlar və ya təhsil müəssisələrinə qəbul edilənlər arasında hər hansı xəstəliyi olan şəxslərin vaxtında aşkarlanıb müvafiq tədbirlərin görülməsi əvəzinə, bu vəziyyət ciddi bir sistem böhranına işarə edir.
Xatırlatmalıyıq ki, Bakıda ailəsinin 5 üzvünü qətlə yetirən Əhməd Əhmədovun ruhi xəstə olduğu halda sürücülük vəsiqəsi aldığı məlum olmuşdu. Bu, haqlı olaraq belə bir sualı gündəmə gətirir: Ruhi xəstə olduğu iddia edilən bir şəxs necə sağlamlıq kağızı alıb? Bu nümunə ölkədə sağlamlıq arayışlarının bəzən müvafiq qaydalara əməl edilmədən, rüşvət qarşılığında əldə edilməsinin acı nəticələrini bir daha ortaya qoyur.
Məsələ ilə bağlı Tibb sahəsi üzrə ekspert Rasif Bağırov Ajans.az-a açıqlamasında sağlamlıq arayışının dövlətin müəyyən etdiyi qaydada, bütün həkimlərin yoxlanışından keçərək 40 manat məbləğində ödəniş qarşılığında verildiyini bildirib:
“Sağlamlıq arayışı adi bir kağız deyil. Bu arayışın alınması üçün vətəndaş bütün müvafiq həkimlərin yoxlamasından keçməli və prosesin sonunda sığorta hesabına ödənişlər həyata keçirilməlidir. Əgər bu prosesə əməl edilmədən rüşvət qarşılığında arayış verilibsə, bu, qanun pozuntusudur və həmin həkimlərə qarşı tədbirlər görülməlidir.”
Ekspertin fikrincə, bəzi hallarda vətəndaşların öz hüquqlarını bilməməsi və ya tələskənlik səbəbindən bu cür qanunsuzluqlara yol açılır. Bu isə təkcə səhiyyə sisteminə deyil, həm də cəmiyyətin təhlükəsizliyinə mənfi təsir edir.
"Həmin həkimlərə nifrət edirəm!"
Azərbaycan Tibb Universitetinin (ATU) dosenti Rəşid Mahmudov isə məsələyə daha sərt yanaşıb. O, sağlamlıq arayışının rüşvət qarşılığında verilməsini insanlığa zidd hərəkət kimi qiymətləndirərək belə deyib:
“Bu, doğru hərəkət deyil. Həmin həkimlərə nifrət edirəm. Onlar vicdanlarını itirmiş insanlardır. Sağlamlıq kağızı vermək bir məsuliyyətdir və bu sənədi rüşvət qarşılığında təqdim edənlərə ağır cəzalar tətbiq olunmalıdır.”
Dosent əlavə edib ki, sağlamlıq kağızı hər bir vətəndaşın real sağlamlıq vəziyyətini əks etdirməli və bu sənəd yalnız lazımi müayinələrdən sonra təqdim olunmalıdır. Əks halda, bu hallar ciddi təhlükələr yarada bilər.
Beləliklə rüşvət qarşılığında verilən sağlamlıq arayışları, təkcə səhiyyə sistemində deyil, həm də ictimai münasibətlərdə böyük problemlər yaradır. Məsələn, ruhi xəstə olduğu iddia edilən şəxsin sürücülük vəsiqəsi alması və ya məktəbə qəbul olunan şagirdlərin həqiqi sağlamlıq vəziyyətinin yoxlanılmaması təhlükəli nəticələrə yol aça bilər.
Bu cür qanunsuzluqların qarşısını almaq üçün dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi və ictimai maarifləndirmənin artırılması vacibdir. Eyni zamanda, vətəndaşlar öz hüquqlarını bilməli və bu kimi hallarda müvafiq orqanlara müraciət etməlidirlər.
