Qayalı Dağlarda buzların əriməsi nəticəsində minlərlə illik meşə qalıqları aşkarlanıb. ABŞ-ın Vayominq əyalətindəki Birtut yaylasında arxeoloji tədqiqatlar aparan alimlər dəniz səviyyəsindən təxminən 3100 metr yüksəklikdə ən azı 30 ağqabıqlı şam ağacı (Pinus albicaulis) aşkar ediblər.
Hafta.az-ın “IFLScience”a istinadən yazdığına görə, tədqiqatçılar qalıqların halqalarını sayaraq və radiokarbon tarixləndirməsindən istifadə edərək onların 5950-5440 il əvvəl yaşadığını müəyyən ediblər.
Nəticələri “PNAS” jurnalında dərc edən komanda deyir ki, ağacların hündür yerlərdə böyüməsi indikindən daha isti iqlimdən xəbər verir. Tədqiqatçılar hesablayıblar ki, ağaclar çox güman ki, isti mövsümdə (maydan oktyabra qədər) temperatur orta hesabla 6,2 dərəcə olduqda böyüyür. Onlar deyirlər ki, bu temperaturlar 20-ci əsrin ortalarından sonlarına qədər olan səviyyələrə yaxındır.
Elm adamları daha sonra fərz edirlər ki, Şimal yarımkürəsində vulkanik fəaliyyət havanın soyumasına və ağacların yaşaya biləcəyi ərazini məhdudlaşdırmasına səbəb olub. Vulkan püskürmələri zamanı buraxılan maddələr günəş işığının qarşısını alaraq temperaturu azalda bilər.
Ancaq yeni tapılan ağaclar məhv olandan dərhal sonra buz təbəqəsi ilə örtülərək min illər boyu qorunub.
Məqalənin müəlliflərindən olan Keti Uitlok bildirir ki, havalar isindikcə buzların əriməsi nəticəsində ağaclar meydana çıxır. Önümüzdəki illərdə temperatur artdıqca, ağacların yüksək hündürlüklərdə görünməsi ehtimalı var.
Alimlər deyirlər ki, bir ekosistemin min illərlə qorunub saxlanması adi hal deyil. Bunun bu ssenaridə baş verməsinin bir səbəbi, onun buzlaqlar vasitəsilə deyil, sabit buz təbəqəsi altında qalmasıdır. Beləliklə, buzun içindəkilər hərəkətdən qorunur.
Alimlər qeyd edir ki, Qayalı Dağlarda daha əvvəl 10 min illik ov alətləri də tapıb.
Tədqiqatçılar ümid edirlər ki, yeni tapıntılar beləliklə Yerin keçmişi haqqında mühüm məlumatlar verəcək.
Arizona Universitetindən Kevin Ançukaytis deyir: "Bu tədqiqatda yalnız 6 min il əvvəlki meşələrlə bağlı deyil, həm də onların mövcud olmasına imkan verən iqlim şəraiti haqqında məlumat verən qiymətli "zaman kapsulundan" çox zərif və diqqətlə istifadə olunur".
