Son zamanlar Ermənistanın xarici siyasəti ekspertlərin diqqətini cəlb edir. ABŞ-ilə Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının imzalanması və Aİ-yə üzvlüklə bağlı bəyanatlar Ermənistan-Rusiya münasibətlərinin gələcəyini şübhə altına alır. Rusiyalı politoloq, “Valday” beynəlxalq diskussiya klubunun elmi direktoru Dmitri Trenin Ermənistan mətbuatına müsahibəsində regiondakı geosiyasi dəyişikliklərlə bağlı mövcud vəziyyəti təhlil edib.
Ekspertin fikrincə, Ermənistan rəhbərliyinin hazırkı kursunu çoxvektorlu adlandırmaq olmaz. Bu, hələ 2018-ci ildə başlayan qərb istiqamətində ardıcıl hərəkatdır. Trenin hesab edir ki, Rusiyanın dəstəyinin olmaması ilə bağlı bəyanatlar yalnız qərbyönlü kursun əsaslandırılması kimi istifadə olunur. Ekspert xəbərdarlıq edir ki, Ermənistan Qərbdən adekvat təzminat almadan Rusiya ilə müttəfiqliyin faydalarını itirərək təhlükəli vəziyyətə düşmək riski daşıyır. Eyni zamanda, öz qiymətləndirməsində Ermənistanın hazırkı rəhbərliyi Rusiya ilə Qərb arasında balansı saxlamağa çalışmır, əksinə, məqsədyönlü şəkildə ölkəni Qərb düşərgəsinə aparır.
KONKRET.az Treninlə müsahibəni təqdim edir.
-Ermənistanla ABŞ arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında sazişin imzalanmasını necə qiymətləndirirsiniz? Bu, Cənubi Qafqaz regionu üçün hansı risklər və imkanlar açır?
-Bu, artıq köhnəlmiş yolda mühüm addımdır. Baş nazir Paşinyan ardıcıl olaraq Ermənistanı Qərbə aparır.
-Ermənistanın Qərblə yaxınlaşmasını Rusiya ilə münasibətlərin soyumasının nəticəsi hesab etmək olarmı? Ermənistan hakimiyyəti iddia edir ki, KTMT İrəvana yardım göstərməyib.
-Məncə, əksinədir. Qərbyönlü kurs Rusiyaya qarşı təxribatdır. Necə ki, biz Rusiyadan getmirik, amma o, bizi tərk edir.
-Sizcə, Ermənistanı ABŞ və Aİ ilə yeni strateji tərəfdaşlıq axtarışına sövq edən əsas geosiyasi səbəblər hansılardır və bu, Rusiyanın regiondakı mövqeyinə necə təsir edə bilər?
– Səbəblər, məncə, geosiyasi deyil, siyasi və ideoloji xarakter daşıyır. Kurs 2018-ci ildə, Paşinyan hakimiyyətə gəldikdən sonra formalaşmağa başlayıb. Ona korrupsiya ilə mübarizə bəhanəsi ilə əvvəlcə güclü rəqib kimi Qarabağ klanını məhv etmək lazım idi. Və onun xarici sponsorları Ermənistanı Rusiya orbitindən çıxarmalı və xarici siyasətini sıfırdan qurmağa başlamalıdırlar. İkinci Qarabağ müharibəsi onlara çox kömək etdi. O, tarixi Ermənistanı dəfn etdi. Bununla da qərbə gedən yolunu açdı. Ermənistanın Rusiyadan üz döndərdiyi göz qabağındadır.
– Ermənistan Aİİ-nin üzvü olaraq qalır və formal olaraq KTMT-nin də üzvüdür. Lakin eyni zamanda Aİ ilə inteqrasiyaya və ABŞ-ilə əlaqələri gücləndirməyə doğru gedir. Sizcə, bu çoxvektorlu siyasət nə qədər davam edə bilər?
– Bu, çoxvektorlu siyasət deyil, açıq-aşkar Qərbyönlü oriyentasiyaya keçiddir. Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk artıq bildirib ki, Ermənistanın Aİ-yə daxil olmaq istəyi ilə bağlı bəyanat onun Aİİ-dən çıxmasının başlanğıcı deməkdir. Hər iki təşkilata eyni vaxtda üzvlük texniki cəhətdən mümkün deyil. Proqnoz vermək istəmirəm, amma məndə belə bir hiss var ki, Ermənistan çox təhlükəli vəziyyətdədir. Rusiyanın Ermənistanı tərk etməsi, baş verərsə, ölkə iqtisadiyyatına və əhalisinə ziyan dəyəcək. İrəvandakı hakimiyyət iqtisadi çətinlikləri antirusiya və qərbyönlü təbliğatla kompensasiya etməyə məcbur olacaq.
– Müqavilə təhlükəsizlik və müdafiə sahəsində əməkdaşlığı, o cümlədən birgə hərbi təlimləri nəzərdə tutur. Bu, Rusiya-Ermənistan hərbi əməkdaşlığına və Rusiya hərbi bazasının Gümrüdə qalmasına necə təsir edəcək?
-Heç bir proqnoz verməyəcəyəm, amma mənə elə gəlir ki, Paşinyan Rusiya ilə Qərb arasında balansı saxlaya bilməz. Və bu, çətin ki, onun siyasətinin məqsədidir. O, Ermənistanı Qərb düşərgəsinə daxil etməyə çalışır.
– Rusiya Ermənistandan uzaqlaşmağa necə reaksiya verə bilər? İnamı bərpa etmək və ikitərəfli münasibətləri gücləndirmək üçün hansı addımlar atıla bilər?
– Etibarlı münasibətlərin prinsipcə mümkün olduğu insanlarla etimadı bərpa etmək mümkündür. Rusiya Putinlə Köçəryanın yaxın şəxsi münasibətlərinə baxmayaraq, Paşinyanı qəbul etdi və Ermənistanın daxili işlərinə qarışmadan onunla münasibətlər qurmağa çalışdı. İndi mənim gördüyüm kimi, Paşinyana və onun hökumətinə inam qalmayıb.
Vəli Həsənoğlu,
KONKRET.az
