“Qlobal proseslər ölkəmizin iqtisadi vəziyyətinə güclü təsir göstərə bilər. Nəzərə almalıyıq ki, total rəqəmsallaşmaya əsaslanan yeni texnoloji struktura keçid dünyada keyfiyyətcə yeni reallıqların yaranmasına gətirib çıxaracaq. Siz buna hazır olmalısınız”.
Hafta.az-ın yazdığına görə, bunu Qazaxıstan prezidenti Qasım-Jomart Tokayev hökumətin iclasında deyib. Dövlət başçısı vurğulayıb ki, yeni reallıqlara uğurlu adaptasiya Qazaxıstanın rəqabətqabiliyyətliliyində və davamlı tərəqqisində həlledici amil olacaq.
“Biz hökumətin və hakimlərin (yerli rəhbərlər – V.T.) fəaliyyətinin effektivliyini ilk növbədə iqtisadi inkişafın nəticələrinə və vətəndaşların həyat keyfiyyətinin yaxşılaşmasına görə qiymətləndirəcəyik. Bu gün biz ötən ilin yekunlarını müzakirə etmək və tezliklə həll edilməli olan təxirəsalınmaz vəzifələri formalaşdırmaq üçün toplaşmışıq”, - deyə prezident əlavə edib.
Dövlət başçısı iclasda enerji məsələlərinə də fikir bildirib. “Hökumətin qarşısında elektrik enerjisi ilə ölkəni tam təmin etmək, eləcə də 15-20 faiz səviyyəsində ehtiyat yaratmaq vəzifəsi durur. Ona görə də yaxın iki ildə ən azı 3 giqavat yeni gücün istismara verilməsinə ehtiyac olacaq. Bu səviyyə əvvəlki illərlə müqayisədə təxminən 2,5 dəfə çoxdur. Karbon neytrallığına nail olmaq üçün strateji öhdəliyimiz dəyişməz olaraq qalır. Lakin onun həyata keçirilməsinə daha rasional yanaşmaq lazımdır. Biz öz təbii sərvətlərimizdən, təbii üstünlüklərimizdən səmərəli istifadə etməliyik” deyən prezidentin sözlərinə görə, innovativ kömür stansiyaları çoxdan köhnəlmiş texnologiyalarla tikilmiş İES-ləri əvəz etməlidir.
“Çin və Cənubi Koreyada minimal emissiyaya malik yeni nəsil kömür zavodları uğurla fəaliyyət göstərir. Təəssüf ki, Balxaşda kömür elektrik stansiyası o vaxt tikilməmişdi. Nəticədə biz güclü elektrik enerjisi mənbəyini itirdik ki, bu da artıq yolverilməzdir”, - deyə Qasım-Jomart Tokayev bildirib.
Prezident Qasım-Jomart Tokayev ikinci AES-in tikintisi ilə bağlı hökumətdən və parlamentdən təkliflər gözlədiyini bildirib.
“Artan enerji qıtlığı fonunda ilk AES-in tikintisini sürətləndirmək və ümumilikdə ölkədə nüvə klasterinin yaradılmasına başlamaq lazımdır. Bu, ölkəmizin tərəqqisini təmin etmək üçün mühüm vəzifədir. Mən hökumətə Samruk-Kazyna ilə birlikdə nüvə sənayesinin inkişafı üçün uzunmüddətli planlar hazırlamağı tapşırıram. Bizə konkret baxış lazımdır”, - deyə prezident qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, hərtərəfli təhlil əsasında gələcək AES-in tikintisi üçün ən münasib yerləri, eləcə də müasir və təhlükəsiz texnologiyaları müəyyən etmək lazımdır.
“Hökumətdən və parlamentdən ikinci atom elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı təkliflər gözləyirəm. Bir daha vurğulayıram: ölkəmizin nüvə enerjisinə ehtiyacı var, bunsuz Qazaxıstanın mütərəqqi inkişafı sual altında qalacaq. Enerji bütün iqtisadiyyatın hərəkətverici qüvvəsidir. Təbii ki, biz yalnız bütün regionları enerji ilə təmin etməklə onları firavanlığa və əhalinin həyat səviyyəsini yaxşılaşdıra bilərik”, - deyə prezident bildirib.
Qasım-Jomart Tokayev ölkənin aqrar-sənaye kompleksinin potensialının gücləndirilməsinin zəruriliyindən də danışıb. Prezident qeyd edib ki, ötən ilin sonunda kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatın digər sahələri arasında artım sürətinə görə liderdir.
“Bu, yaz əkini üçün güzəştli kreditləşmənin əhəmiyyətli dərəcədə artması sayəsində mümkün olub. Bu il onların həyata keçirilməsi üçün ən azı 700 milyard təngə ayrılmalıdır. Heyvandarlıqla məşğul olan fermerlərə, kənd təsərrüfatı məhsullarını emal edənlərə güzəştli kreditlər verilməlidir. Mən artıq qeyri-məhsuldar subsidiyalardan güzəştli kreditləşmənin genişləndirilməsinə keçməyin zəruriliyindən danışdım. Bu tapşırıq yerinə yetirilməlidir”, – Qasım-Jomart Tokayev göstəriş verib.
Onun sözlərinə görə, ötən il yerli fermerlər yaxşı məhsul yığsalar da, taxılın qiyməti xeyli aşağı düşüb. “Fermerlərə dəstək və daxili bazarı sabitləşdirmək üçün Ərzaq Korporasiyasının alətlərindən istifadə olunub. Ancaq bu müvəqqəti bir həlldir. Daha gəlirli məhsul yetişdirilməsinə keçid davam etməlidir. Həmçinin xammalın saxlanması və dərin emalı üzrə imkanların genişləndirilməsi, xarici bazarlarda satışın dəstəklənməsi lazımdır. Yoluxucu xəstəliklərlə bağlı vəziyyət, o cümlədən mal-qaranın peyvəndlənməsi məsələləri xüsusi nəzarətdə saxlanılmalıdır. Heyvandarlığın ixrac potensialı bundan asılıdır”, - deyə dövlət başçısı qeyd edib.
Dövlət başçısı kəndlərin inkişafına xüsusi diqqət yetirilməli olduğunu da vurğulayıb.
“Kəndlərin kompleks inkişafı üçün bütün dövlət dəstəyi tədbirlərinin bir proqram sənədinə inteqrasiyası qərarı düzgün idi. Hökumətdən və akimlərdən yeni sistemli və qeyri-standart yanaşmalar gözləyirəm. Ümumiyyətlə, kənd təsərrüfatında həllini tapmayan çoxlu problemlər var, onlar haqqında fermerlər, ekspertlər yazır. Xüsusən də bir çox yem meydançaları boşdur, mal-qara qonşu ölkələrə ucuz qiymətə satılır”, - Qasım-Jomart Tokayev bildirib.
“Kəndlilərin maliyyə və dövlət xidmətlərindən məhrum olmasına icazə verə bilmərik. Hökumətə, amirliklərlə birlikdə ən ucqar yaşayış məntəqələrində belə poçt şöbələrinin fasiləsiz fəaliyyətini təmin etməyi tapşırıram”, - deyə prezident deyib.
Prezident Qasım-Jomart Tokayev hökumətə dövlət qurumlarında və milli şirkətlərdə süni intellekt vasitələrinin tətbiqinə başlamaq barədə göstəriş verib.
“Qazaxıstan rəqəmsallaşmada, xüsusən də dövlət xidmətləri sahəsində mühüm uğurlar əldə edib. Ancaq bu, gələcək inkişaf üçün yalnız başlanğıc nöqtəsidir. Özünü təmin edən rəqəmsal ekosistemin qurulması üçün yüksək keyfiyyətli məlumatlar və onların mühafizəsi üçün etibarlı sistem şəklində möhkəm təməl tələb olunur”, - deyən Qasım-Jomart Tokayev bildirib ki, bu ilin sonuna kimi rəqəmsallaşmanın elementlərini elektron hökumət sisteminə inteqrasiya etmək lazımdır. “Smart City layihələrində bu texnologiyanın geniş tətbiqinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. İnsan kapitalının inkişafına və universitetlərin təhsildən tədqiqat yanaşmasına keçidinə yönəlmiş “AI-Sana” süni intellekt təlim proqramı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Hökumət süni intellektin rəqəmsallaşdırılması və tətbiqi üçün hərtərəfli sistem qurmalıdır”, - deyə prezident qeyd edib.
Prezident Qasım-Jomart Tokayev ölkədə beynəlxalq hava qovşağının yaradılmasının vacibliyini də vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, bu, təxirəsalınmaz və prioritet vəzifədir və onun həlli Qazaxıstanın iri hava limanlarının beynəlxalq rəqabətədavamlı qovşaqlara çevrilməsi üçün qətiyyətli tədbirlərin görülməsini tələb edir.
“Biz yük və sərnişin terminalları, logistik mərkəzlər və müasir xidmətlər daxil olmaqla, inteqral ekosistem yaratmalıyıq”, - deyə prezident bildirib.
O əlavə edib ki, yüklərin müşayiəti prosedurlarının sadələşdirilməsi və aviasiya yanacağının əlçatanlığının təmin edilməsi vacibdir. Bu da hava daşımalarında xərclərin azaldılması üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Qasım-Jomart Tokayev həmçinin həll edilməli olan problemlərdən biri kimi təyyarə yanacağının, xüsusən də paytaxtın hava limanında yüksək qiymətin olduğunu vurğulayıb. O, antiinhisar agentliyinə Qazaxıstan hökuməti ilə birlikdə bu ilin birinci yarısında vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün tədbirlər görməyi tapşırıb.
“Hazırda qlobal hava yük bazarı 140 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilir. Bunlar böyük imkanlardır, lakin Qazaxıstanın heç bir aviaşirkəti hələ bu prosesə tam cəlb olunmayıb”, - deyə prezident vurğulayıb.
